Geschiedenis van de N.V. Zelandia

Op 1 augustus 1911 werd door Notaris J.A. Dregmans te Axel de koopakte gepasseerd, waarbij de N.V. “Zelandia” 3 Ha 29 A en 60 Ca grond kocht, gelegen in de Ghellinckpolder te Sas van Gent. Als kopers voor de N.V. traden op: de Heren Fernand Jamar, bestuurder van de Nationale Bank van België, wonende te Brussel en voorzitter van de bestuurraad der Naamloze vennootschap “Zelandia” en Lucien Callebaut, industrieel, wonende te Aalst, afgevaardigde bestuurder der voornoemde vennootschap.
In november 1969 bedroeg de oppervlakte grond van N.V. Stijfsel- en Glucosefabriek te
Sas van Gent: 10 Ha 19 A 10 ca.

Op 18 september 1911 werd door de gemeente Sas van Gent vergunning verleend als gevolg van de Hinderwet. Op 3 oktober 1911 volgde de vergunning tot het oprichten of vernieuwen van een gebouw. In het verslag van de gemeente Sas van Gent over 1911 lezen wij wat dat betreft het volgende:
"in 1911 is nog ten noorden van de kom der gemeente opgericht, doch nog niet in werking gebracht, de Naaml. Venn. "Zelandia", fabriek gebouwd van gewapend beton en steen met een kapitaal van ½ miljoen frank, waartoe door het gemeentebestuur vergunning is verleend onder d.d. 18 september 1911. In die fabriek zullen uit maïs verschillende producten vervaardigd worden, als stijfsel, veevoeder, olie enz. Per 24 uur zullen ongeveer 50.000 kg. granen verwerkt worden, per schip aan te voeren. In de fabriek zullen geregeld 20 à 30 werklieden werkzaam zijn. De stoommachine heeft 350 paardenkracht. De vennootschap heeft haar hoofdkantoor te Brussel. Op 12 juni 1912 was de fabriek bedrijfsgereed.

De stichter van het bedrijf was de Heer Prosper Callebaut, wonende te Aalst (B). Hij werd geboren 4 februari 1860 en is overleden 7 december 1924. Zijn beide zonen, de Heren Lucien en Jean Callebaut, werden aangesteld resp. als administratief en technische directeur van het gestichte bedrijf. De Heer Lucien werd geboren 13 juli 1891 en is overleden 17 april 1954. De Heer Jean werd geboren 29 oktober 1899 en is overleden 22 november 1965. De naaste medewerker van de heer Lucien Callebaut was de heer Alexander Breijnaert, wonende te Aalst. Hij werd later aangesteld tot Algemeen Procuratiehouder. Hij werd geboren 2 april 1885 en is overleden 10 maart 1939. De Heer P.J.M. Spoorenberg van de N.V. Verweij &
Spoorenberg's Fabrieken te Tiel, werd na de overname van dit bedrijf ( 1 januari 1935), aangesteld tot Directeur en Voorzitter van de Raad van Bestuur. Hij werd geboren 20 oktober 1892 en is overleden 20 september 1965. Wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd traden af: de Heer C.W. Hoffmann, Directeur van de N.V., op 31 december 1965. De Heer M.L.E. van Tittelboom, Manufacturing Manager, op 3l december 1967. Op 1 januari 1966 werd de Heer H. Gras aangesteld tot Directeur Corn Products Groep van maatschappijen in Nederland. In 1935 werd het verkoopkantoor van de N.V. te Rotterdam gevestigd. Sinds oktober 1947 werd dit overgebracht naar Den Haag. Het kantoor bleef daar gevestigd tot eind 1966, tijdstip waarop, door de integratie van de drie in Nederland gevestigde bedrijven, het hoofdkantoor te Amsterdam werd gevestigd.

De fabricage van glucose nam een aanvang in 1924. In 1927 had een ingrijpende verandering plaats: het bedrijf werd overgenomen door de "Corn Products Company" van New-York. Van dan af ging het dus deel uitmaken van dit concern. De naam N.V. "Zelandia" werd gewijzigd in: N.V. Stijfsel- en Glucosefabriek "Sas van Gent". Een en ander had een grote uitbreiding tot gevolg van gebouwen en personeel. De leidinggevende functies kwamen bijna uitsluitend in handen van personeel, dat dagelijks van Aalst naar Sas van Gent werd gebracht v.v. Het jaar 1929 was een recordjaar op het gebied van personeelsuitbreiding, maar het was tevens het jaar van de staking. Deze duurde van 21 september tot 5 december 1929. Veel onaangenaams is in die periode voorgevallen. De Directie deed beroep op een groep Italianen om de voortgang van het werk te verzekeren. Overigens was het jaar 1929 een jaar van grote economische spanningen in deze streek. Een enorme zuigkracht ging uit van de C.N.A. te Sluiskil, waar ieder emplooi kon vinden. Dit in tegenstelling tot wat in de rest van de provincie beleefd werd; een grote economische crisis in heel de wereld. Dit reusachtige stikstofcomplex in wording slorpte iedere werkloze op. Verder liepen er geruchten dat het grote staalbedrijf “De Arbed” te Luxemburg (G.H. ), dat uitgestrekte gronden te Zelzate had liggen, daar een bedrijf zou gaan exploiteren. (Uiteindelijk heeft men hier tot 1963 op moeten wachten! ).
Dit waren al zoveel factoren, die meespeelden in het stakingsproces. Een van de positieve resultaten van deze onverkwikkelijke gebeurtenis is geweest, dat tot oprichting werd besloten van een werkliedencomité, waarin naast de Directie diverse arbeidersafgevaardigden uit onderscheiden afdelingen zetelden. Een en ander heeft ongetwijfeld postief gewerkt, gezien de latere resultaten. In feite was deze instelling een voorloper van de in 1957 te stichten ondernemingsraad. In het jaar 1932 gaf de Directie al uiting aan haar vreugde over de bloei en voorspoed, die de N.V. toen beleefde. De Heer Jean Callebaut, technisch Directeur van de N.V. publiceerde een zeer interessant artikel in “The International News” van de Corn Products Company, welk artikel verscheen in het mei nummer en handelde over het boekjaar 1931. Nog in hetzelfde jaar, n.l. in het december nummer, verscheen in hetzelfde tijdschrift van de hand van de Heer J. Witsenburg, Directeur C.P. te Amsterdam, een zeer uitvoerig artikel, waarin hij de historische ontwikkeling van de C.P.C. in Nederland beschrijft. Bedoeld artikel verscheen onder het hoofd: "The development of our business in Holland".

De grote voorspoed van het bedrijf had ook de voetballiefhebbers wakker geschud. Op 22 mei 1932 werd de voetbalclub "Corn Boys" gesticht. Gezien de talrijke trofeeën, waarover zij beschikt , moet zij, in het Zeeuwsch-Vlaanderen van toen, wel een zekere faam hebben genoten. Op 1 januari 1935 werden de N.V. Verwey & Spoorenberg's fabrieken te Tiel overgenomen door onze N.V. De Heer P.J.M. Spoorenberg werd hier tot Directeur aangesteld. Op 19 juni 1937 was het een groots feest: het zilveren jubileum werd gevierd. Dit was een zeer verheugend teken te midden van een wereld, waarin op economisch gebied de grootste onder de groten aan het wankelen gingen. Ons bedrijf telde toen 5 jubilarissen: de Heer A. Breijnaert van Aalst, de Heer Trifon Renique uit Sas van Gent, de Heren A. de Backer en P. Ceriez beiden van Zelzate en de Heer C. Heijgelaer van Assenede. De Heer L. Callebaut werd vereerd met het Ridderkruis van de Orde van Oranje Nassau. Alleen C. Heijgelaer van Assenede zien wij nog terug op het gouden jubileum van ons bedrijf op 6 oktober 1962, massaal gevierd in de Koninklijke Stadsschouwburg van Gent, met 850  aanwezigen! Voordien was hij in 1952 gehuldigd i.v.m. zijn 40-jarig jubileum. Momenteel is hij nog de enige overgeblevene(dit artikel is geschreven in 1969) van hen die bij de oprichting in 1912 in dienst waren gekomen. Gedurende de oorlogsjaren 1940-1944 werd aardappelmeel verwerkt tot aardappelgries i.p.v. maïs. Het personeel werd tot ruim de helft gereduceerd. Nieuwe producten, die in deze periode werden vervaardigd betroffen: Flevox en Melba. Een grote stap op sociaal gebied werd gezet toen op 10 juni 1955 het Sociaal Gebouw officieel werd geopend door de Commissaris van de Koningin in de Provincie Zeeland. Niet minder dan 52 jubilarissen werden toen gehuldigd, waarvan één met 40 en 51 met 25 dienstjaren. Ook hier was een groots feest aan verbonden, dat besloten werd met bal. Bij deze gelegenheid werd door het personeel aan de Directie een glasbeeldhouwwerk aangeboden, wat zich bevond in de kantine van het sociaal gebouw. Er werd besloten tot de oprichting van een personeelsvereniging en een personeelsorgaan “De Kolf”. Tevens werd in dat jaar het St. Nikolaasfeest boven de doopvont gehouden, wat ieder jaar met evenveel enthousiasme werd begroet. In het vervoer van glucose, bestemd voor afnemers in geheel Nederland, kwam in 1956 een ingrijpende verandering. Dit zou voortaan per bulkauto geschieden. Sindsdien doorkruisen onze bulkauto’s het gehele Nederlandse wegennet. Per jaar werden er een slordige 400.000 Km. afgelegd ! Op 3 april 1958, Witte donderdag, werd ons bedrijf getroffen door een zware explosie, waarbij 14 personeelsleden betrokken waren. Eén hiervan, de Heer Louis de Vries van Sas van Gent, verloor hierbij het leven. De materiële schade was groot. De hoogtijdag van het bedrijf beleefden wij op 6 oktober 1962 in de stadsschouwburg te Gent. Het Gouden Jubileum was ook een feest voor de bevolking van Sas van Gent. Dagenlang dreunden de straten van muziek. Bij deze gelegenheid werd door de Heer Spoorenberg aan de Burgemeester van Sas van Gent een nieuwe gemeentevlag overhandigd, welke geste zeer gewaardeerd werd Aan het verkoopapparaat werd in 1966 een nieuwe afdeling toegevoegd, n.l. de T.S.S. & D. (Technical Sa1es Service and Development). Een groot kapitaal werd in de Euro Center Bakery geïnvesteerd. Naast de T.S.S. & D. werd het nieuwe Routine Laboratorium ondergebracht, met een apparatuur, dat aan de moderne eisen voldoet. Op 1 januari 1966 had de integratie plaats van de drie bedrijven in Nederland van de C.P.C; die tot dan toe ieder hun eigen weg hadden gegaan. Nu werden deze samengebundeld en kwamen onder één leiding te staan: de Heer H. Gras werd aangesteld tot Directeur Corn Products Groep Nederland. De plaats van vestiging werd: Wibautstraat 135 , Amsterdam. Genaamd: Cosmonda Levensmiddelen (Knorr) N.V. te Nieuw-Loosdrecht; Duryea te Amsterdam en de N.V. Stijfse1- en GLucosefabriek “Sas van Gent”, te Sas van Gent.

Op 1 juli l966 werd de Heer G. F. de Coninck aangesteld als fabrieksdirecteur. De Heer M.L.E. van Tittélboom nam op 31 december 1967 ontslag wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. Op 1 januari 1966 was hij aangesteld als Manufacturing Manager van de drie vermelde bedrijven. Door Koning Boudewijn van België werd hij verheven in de orde van Leopold II i.v.m. zijn grote verdiensten aan de industrie bewezen. Het nieuwe Kanaal Gent-Terneuzen kreeg in 1968 zijn voltooiing. 5 Jaar had men er aan gewerkt. Schepen van 50.000 ton voeren nu de haven van Gent binnen. Ook voor ons bedrijf was dit van enorm belang: moest de maïs voorheen in lichters worden overgeslagen te Rotterdam, Antwerpen of Amsterdam, nu geschiedt dit grotendeels te Gent. Zij kon er worden opgeslagen in de Euro-Silo's. Wij willen hier nog even stil staan bij onze grondstof: maïs. Noord-Amerika neemt de eerste plaats in, in de rij van maïsverbouwende landen. Daarna volgen: Zuid-Amerika, Rusland, China, Zuid-Afrika en de Balkan. Het grootste gedeelte van de maïs die in ons land geïmporteerd werd, werd als veevoeder gebruikt. Een belangrijke hoeveelheid vond echter zijn weg naar de maïsverwerkende industrieën, voor de fabricage van maïszetmeel, glucose, masse, dextrose en andere producten.