Heemkundige Kring Sas van Gent


Verhalen

In de loop der jaren zijn er vele verhalen geschreven over de geschiedenis van Sas van Gent. Een selectie van deze verhalen wordt in onze jaarlijkse kroniek gepubliceerd. Onze website bevat zowel verhalen die eerder zijn gepubliceerd in een van onze kronieken, als verhalen die nog niet eerder naar buiten zijn gebracht. Maak een reis door de tijd en ontdek de geschiedenis van Sas van Gent.

Verhalen uit Sas van Gent

Carnaval

-

Auteur:
  Theo Sarneel
Tijdslijn:
  1956 - 2021
Labels:
  carnaval, plisie goor
Onderwijs in Westdorpe

De verhalen nemen je mee in de veranderingen van het onderwijs, wat in vele dorpen zo is gelopen.
Dit verhaal speelt zich af in Westdorpe.

Auteur:
  Truus Kindt
Tijdslijn:
  1900 - 1985
Labels:
  onderwijs, westdorpe
Familieverhaal

Verhaal over de familie van de Vijver. Die ons meeneemt naar de dertiger jaren in de 17e eeuw.
Ook maken wij kennis met leden van de familie die nog hebben gediend onder de VOC.
Dit verhaal stond eerder in de kroniek Nr.42 jaar 2009. De VOC gedeelte is een anvulling op het eerder gepubliceert verhaal.

Auteur:
  H.A. van de Vijver
Tijdslijn:
  1665 - 1798
Labels:
  familie
Beurtschippers

Beurtvaart was een vorm van scheepvaart, waarbij passagiers, vracht en vee volgens een dienstregeling langs een vast traject werden vervoerd. Het was een voorloper van het openbaar vervoer en was lange tijd aan vergunningen en verordeningen gebonden, vooral van lokale overheden. Het woord 'beurt' duidt in deze context op de geregelde volgorde waarin schippers moesten varen.

Auteur:
  A.H. Stouthamer
Tijdslijn:
  1616 - 1770
Labels:
  scheepvaart, beurtvaart
Uit het archief.... toen en nu

Kleine verhalen of zaken die verlorn zijn gegaan of die men bijna is vergeten.
Maar voor de geschiedenis van Sas van Gent toch belangrijk zijn om te onthouden.

 

Auteur:
  Diversen
Tijdslijn:
  1700 - 1972
Labels:
  molens
Afscheid van een levensgenieter

NonkeI Thuur is kortgeleden gestorven op de gezegende leeftijd van 98 jaar. Hij was één van die zeldzame, legendarische figuren die in de omgeving nog vele generaties zaI worden gememoreerd en in vele verhalen in het dorpscafé en na de j acht voor veel vrolijke gespreksstof zal zorgen. Dat hij slechts 98 jaar werd heeft hij aan zijn levensgeneugten te danken of zou hij het expres zo vroeg hebben laten afweten, omdat ik hem eens de wens van een andere tante (bijna even legendarisch) vertelde, die zei: "Ik hoop dat ik 99 word, dan zegt iedereen dat het jammer is dat ik nu al dood ga, terwijl ze zeggen, als ik op mijn honderdste jaar sterf, dat ik toch een schone leeftijd bereikt heb. "

Er zijn meerdere verhalen onder dit hoofdstuk te lezen.

 

Auteur:
  Dokter M. Dierick (De Vlaamse Gaai)
Tijdslijn:
  1995 - 1995
Labels:
  volksverhalen
Woorden en gezegden uit de Sasse taal

Woorden, gezegden en uitdrukkingen, zoals die eertijds gangbaar waren en hier aan de vergetelheid worden onttrokken. Het zijn gewoon losse flodders van het Sasse dialect, die zonder enig verband in een willekeurige volgorde achter elkaar geplaatst zijn. De linker kolom de Sasse uitdrukking of gezegde en in de rechterkolom de omzetting in gangbaar Nederlands. 

Auteur:
  E. Sarneel
Tijdslijn:
  1549 - 2015
Labels:
  dialekten, streektalen
De vesting en zijn verborgen zaken

Via de tekeningen die gelinkt zijn aan dit thema en gemaakt door Fer Slock in 1980 lopen we door de voormalige vesting. 

Auteur:
  R. Slock
Tijdslijn:
  1549 - 1750
Labels:
  vesting, maquette, hattinga
Zo speelden wij in

In de periode, tussen 1930 en 1940, speelden de kinderen in 't Sas veel op de straat en wel in grote groepen. Veel ontspanningsmogelijkheden zoals tegenwoordig waren er niet en er werden dan ook veel spelletjes aan eigen ontwerp en uitvoering overgelaten. Wel moet gezegd zijn dat er nog namen bij waren die een vreemde taal (Frans) in zich hadden. Misschien zou het eens aardig kunnen zijn een opsomming te maken van de toen meest voorkomende spellen. De uitleg van de spelletjes is het tasten in het verleden en mocht er door lezers nog aanvullingen of verbeteringen kunnen worden aangebracht, dan worden deze in dank ontvangen. Gebruik daarvoor altijd de contact pagina op deze website. 

Auteur:
  P. Bockstael
Tijdslijn:
  1930 - 1940
Labels:
  
Suikerunie (E.N.C.S.)

0p 27 juli 1899 werd in een te AXEL gehouden vergadering, besloten tot, oprichting van een COÖPERATIEVE BEETWORTELSUIKERFABRIEK te Sas van Gent en in de algemene vergadering, daar gehouden op 19 oktober 1890 werd de acte van oprichting der vereniging getekend. Deze acte bevatte tevens de volledige statuten en werd getekend door en namens 173 leden. Wij zouden de waarheid geweld aandoen indien we van dit alles een simplistische voorstelling zouden willen geven. Niets is minder waar! Een strijd, een verbeten strijd werd gevoerd en vele praktische moeilijkheden overwonnen waren. Toen het eenmaal zover was, kwamen soms onvoorziene internationale factoren een rol spelen. Toen bleek dat het bestuur de teugels stevig in handen had en zelfs tot offers bereid was. Maar laten we beginnen bij het begin. 

Auteur:
  L.A. Sarneel-Antheunis
Tijdslijn:
  1899 - 1990
Labels:
  industrie, suikerunie, fabrieken
Canisvliet en zijn omgeving

Aan de hand van een aantal verhalen gaan we in op het ontstaan van de Canisvlietpolder en in het bijzonder de Canisvlietkreek. Deze restanten van de eens zo grote zeearmen die reikten tot aan de grens van het huidige Zelzate. 

Auteur:
  Broeder Leopold
Tijdslijn:
  1515 - 1949
Labels:
  natuur, canisvliet
NV Zeelandia

Een verhaal over de oprichting en de geschiedenis van de N.V. Zelandia, later N.V. Stijfsel en Glucosefabriek "Sas van Gent", nog later C.P.C. (Corn Products Corporation, Cerestar en nu Cargill. 

Auteur:
  H. Serrarens
Tijdslijn:
  1912 - 1960
Labels:
  fabrieken, industrie, zelandia, stijfsel en glucosefabriek, cpc, cerestar, cargill
En toch ging

“Er is geen staking, er zal ook geen staking zijn. De Directie kent geen staking en zij erkent geen staking. De fabriek werkt door en van toegeven is geen sprake”. Een brief met deze aanhef kregen de “bedienden en meesters”van de stijfsel en glucosefabriek “Sas van Gent” op 20 september 1929 te slikken bij de eerste schaft. Staakgeruchten deden de ronde, arbeidsonrust was aan de orde van de dag aan de vooravond van de dertiger jaren ook in de kanaalzone. 

Auteur:
  P. de Schipper (De Stem/PZC)
Tijdslijn:
  1929 - 1929
Labels:
  fabrieken, industrie, zelandia, stijfsel en glucosefabriek, cpc, cerestar, cargill
Maisverwerking

Vele fabrieken hadden hun eigen uitgaven. Ook de toenmalige Glucose en Stijfselfabriek Sas van Gent. Hiermee probeerde men de eigen produkten onder de aandacht te brengen. We hebben dan ook zo'n boekje voor u letterlijk overgenomen. 

Auteur:
  
Tijdslijn:
  1939 - 1950
Labels:
  fabrieken, industrie, zelandia, stijfsel en glucosefabriek, cpc, cerestar, cargill
Omgekeken

De Stichting Heemkundige Kring Sas van Gent verzorgde indertijd de uitgave van de "Jeugdherinneringen", die de heer Maurice Dellaert uit Westdorpe noteerde. Daardoor geïnspireerd dacht ik dat het misschien wel aardig zou zijn eens wat herinneringen uit mijn lange loopbaan als ambtenaar ter secretarie van Sas van Gent op papier te zetten. Het was een kleine moeite om daar nog wat jeugdherinneringen aan toe te voegen, zodat er een stukje moderne geschiedschrijving ontstond waar ze over 50 of 100 jaar blij mee zullen zijn. Ik heb dat geschrift "Omgekeken" genoemd, omdat het gaat om het terugblikken op voorbije jaren. Leugens of onwaarheden staan er niet in. Er leven nog voldoende mensen om de echtheid te kunnen controleren. Als er eens een naam van een dader of slachtoffer niet genoemd is, dan heb ik die met opzet achterwege gelaten omdat het gaat om nu nog levende mensen uit onze gemeenschap. En beledigen? Geen haar op mijn hoofd dat er aan gedacht heeft om iemand te willen beledigen. Er is alleen genoteerd hoe men hier reilde en zeilde en met elkaar om ging. Dat was voor de een plezieriger dan voor de ander, maar het lijkt mij, dat die situatie ook nu nog bestaat. 

Auteur:
  R. Slock
Tijdslijn:
  1923 - 1990
Labels:
  historie, personen
De veldwachters van Sas van Gent

De veldwachter of ‘garde champêtre’ was een uitvinding van de Franse Revolutie en zou in 1795 zijn intrede in de Zeeuws-Vlaamse gemeenten doen. Hij was belast met de handhaving van de openbare orde. Zijn instructies kreeg hij van de burgemeester. Dagelijks doorkruiste hij het dorp, al dan niet vergezeld van een hond, om te waken tegen overtredingen op het land, maande hij de jeugd tot rust en controleerde hij of de voorgeschreven sluitingstijden van de plaatstelijke café’s wel werden nageleefd. Hij moest vreemdelingen in de gaten houden, bedelaars, stropers en smokkelaars in de kraag grijpen en lotelingen voor de militaire dienst naar de kazerne begeleiden. 

Auteur:
  Albert L. Kort
Tijdslijn:
  1795 - 1943
Labels:
  veldwachter
Het katholiek leven in Westdorpe

Komende van verschillende plaatsen uit Vlaanderen waren de inwoners van Westdorpe overwegend katholiek. Dat deze uitoefening van geloof niet altijd makkelijk verliep laat dit verhaal goed zien. De strijd om het geloof te mogen en kunnen beoefenen ging vaak gepaard met obstakels die door de mens zelf altijd moest worden overwonnen. Dat men daar in Westdorpe in slaagde laat dit verhaal zien. 

Auteur:
  A. Pluyn; foto J.P. Winne
Tijdslijn:
  1671 - 1947
Labels:
  kerken, westdorpe, katholiek
Van Sluis tot Stad

Dit verhaal bestaat uit drie delen. Het behandelt de bouw van de sluizen, de aanleg van waterwegen en de primaire uitleg van de straten en wegen in de woonkern. De destijds gestichtte panden werden meestal van een benaming, verbandhoudend met het beroep van de bewoner(s), voorzien. Het terugvinden van deze namen van alle huizen is een essentieel deel van de volgende artikelen. Maar ook om eens een kijkje te nemen terug in de tijd. Wat nog beter is loop eens door Sas van Gent en vindt alle namen terug op de gevels. 

Auteur:
  E. de Roo
Tijdslijn:
  1547 - 1900
Labels:
  geschiedenis, huizen, sluizen, namen
De geschiedenis van Sas van Gent

Deze verhaallijn, die uit 4 hoofdstukken bestaat, laat de ontstaangeschiedenis zien van het Sas van Gent.

Auteur:
  J. van Hecke
Tijdslijn:
  1536 - 1990
Labels:
  geschiedenis
Molens van Sas van Gent

Met uitzondering van de molenstomp die thans nog op het voormalige bastion Generaliteit aanwezig is, herinnert in Sas van Gent niets meer aan de windmolens die er eertijds in bedrijf zijn geweest. Toch hebben er gedurende kortere of langere tijd niet minder dan vier windmolens tegen en op de wallen gestaan. Daarnaast is in Sas van Gent aan het eind van de 17e eeuw en het begin van de 18e eeuw ook een rosmolen in gebruik geweest. Tot het begin van de 19e eeuw waren de korenwindmolens houten molens. Kort na 1830 werd de enige op dat moment nog aanwezige molen vervangen door een stenen exemplaar, waarvan het restant heden ten dage nog te zien is. Hierna zullen de windmolens en de rosmolen die in particulier eigendom waren, worden beschreven. Om een meer volledig beeld te krijgen zullen ook een boekweitmolen en een 19e-eeuwse rosmolen de revue passeren. Daarentegen zal de waterkorenmolen, een getijdemolen die altijd eigendom is geweest van de overheid en waarover reeds meermalen is gepubliceerd, geen onderdeel van dit artikel uitmaken. 

Auteur:
  E. de Roo
Tijdslijn:
  1611 - 1972
Labels:
  geschiedenis, molen
Nestor Wilmart

Enige tijd geleden werd op eeen kaartenbeurs mijn aandacht getrokken door twee spotprenten met daarop een verwijzing naar Terneuzen. Nu is Terneuzen niet mijn verzamelgebied maar de naam Nestor op een van de kaarten kwam me bekend voor.
Ik besloot de kaarten te kopen en ging op onderzoek. Al snel had ik de oorsprong van de kaarten te pakken. In een pas gelezen boek over de geschiedenis der spoorwegen, Gent -Terneuzen en Mechelen -Terneuzen van H.G Hesselink stond het verhaal van Nestor Wilmart, de zwendeldirecteur van Gent-Terneuzen. Ik had geluk, de twee prenten waren twee zeldzame spotprenten uitgegeven naar aanleiding van onderstaand verhaal . 

Auteur:
  J.P. Winne
Tijdslijn:
  1912 - 1927
Labels:
  spoor, treinen, gent-terneuzen
De Geuzenhoek

België is overwegend katholiek. Er is echter een piepkleine protestantse enclave bij Oudenaarde aan de Schelde. De gemeenschap krijgt de intrigerende naam de Geuzenhoek. De bewoners zijn nakomelingen van de bosgeuzen van Jacob Blommaert (geboren in Pamele bij Oudenaarde). Deze kapitein was actief bij de inname van Den Briel op 1 april 1572 en van Vlissingen 6 april 1572. Protestanten en seculiere persoenen voeren in Zuid-Oost Vlaanderen, daarna een hevig verzet. Vanuit de dichtbegroeide wouden overvallen zij Spaanse soldaten. Net als de watergeuzen in het noorden van de Nederlanden worden zij de bosgeuzen genoemd. Ze houden zich schuil in de dichte wouden. 

Auteur:
  S.J. Vercouteren
Tijdslijn:
  1572 - 1800
Labels:
  kerken, protestant, katholiek